Deprywacja psychospołeczna czy autyzm?
Wśród wielu zaburzeń mylonych z autyzmem wskazać należy na zaburzenie, jakim jest deprywacja psychospołeczna. Jest zupełnie innym problemem, jednak miewa podobne objawy. Deprywacja psychospołeczna dotyczy przede wszystkim dzieci, które są zaniedbywane społecznie i emocjonalnie od najwcześniejszego okresu ich życia. Jednocześnie, pozbawiane są możliwości uczenia się, a w efekcie nie próbują i nie chcą nawiązywać kontaktów…
Wśród wielu zaburzeń mylonych z autyzmem wskazać należy na zaburzenie, jakim jest deprywacja psychospołeczna. Jest zupełnie innym problemem, jednak miewa podobne objawy.
Deprywacja psychospołeczna dotyczy przede wszystkim dzieci, które są zaniedbywane społecznie i emocjonalnie od najwcześniejszego okresu ich życia. Jednocześnie, pozbawiane są możliwości uczenia się, a w efekcie nie próbują i nie chcą nawiązywać kontaktów z innymi osobami. Przez to często mają opóźnioną mowę oraz przejawiają zachowania stereotypowe. Z powodu zbyt małej ilości bodźców, umysł nie rozwija się prawidłowo, a dziecko może przypominać swoim zachowaniem osobę z autyzmem.
Skąd biorą się problemy psychospołeczne?
Połączenia w mózgu, które tworzą się na podstawie poznania i funkcjonowania społeczno-emocjonalnego kształtują się poprzez doświadczenia. Proces ten zaczyna się już od samego początku życia. Niedostateczne lub niesprzyjające środowisko społeczne w tym okresie życia dziecka może mieć ogromny wpływ na późniejsze zaburzenia psychiczne. Nie brakuje badaczy i naukowców, którzy starają się zgłębić i zrozumieć mechanizmy, które łączą negatywne doświadczenia z przewlekłymi skutkami dla zdrowia psychicznego. Określone schematy zachowań opiekunów dziecka mogą wpływać na fizjologię organizmu i zachowanie przez całe życie dziecka. Dotyczy to także reakcji na stres, zachowania związane ze strachem, koncentrację uwagi czy rozwój poznawczy.
Deprywacja psychospołeczna i jej przyczyny
Jako przyczyny można wskazać przede wszystkim niewłaściwą lub zupełny brak relacji dziecka z opiekunem. Dochodzi tutaj poczucie porzucenia, osamotnienia i zaburzenia integracji sensorycznej. Zbyt mała ilość bodźców, a także relacji z dorosłymi i innymi dziećmi sprawia, że dziecko staje się wycofane.
Objawy wczesnej deprywacji psychospołecznej
Dzieci dotknięte tym zaburzeniem często mają problemy z łaknieniem, snem i niepokojem. Miewają problemy z nawiązaniem relacji z otoczeniem i rówieśnikami. Dziecko może być także wyjątkowo pobudzone, unika kontaktu wzrokowego, nie chce być dotykane bądź przeciwnie – ma silną potrzebę dotyku i silnej stymulacji oraz niepohamowany apetyt. Występują zaburzenia integracji sensorycznej, a także różne próby zwrócenia na siebie uwagi. W efekcie mogą pojawić się nawracające stany lękowe, depresja, nieczułość, problemy z koncentracją. Skutkiem mogą być także ataki agresji, wycofanie, izolacja, niska samoocena, skłonności do popełniania czynów zabronionych.
Wpływ środowiska, w jakim żyjemy
Naukowcy sugerują, że niektóre bodźce w środowisku mogą wywołać zmiany w umyśle człowieka na całe życie. Wskazuje się tutaj przede wszystkim na prenatalną ekspozycję na głód, stres psychospołeczny w okresie niemowlęcym i przedszkolnym, status socjoekonomiczny we wczesnym okresie życia, a także wszelkie nadużycia w okresie dzieciństwa. Wszelkie istotnie negatywne bodźce w okresie wczesnodziecięcym wiążą się zwykle z deficytami intelektualnymi, deficytami w zrachowaniach społecznych, a także przejawiają wzorce upośledzenia społecznego w dwóch domenach. Noszą one nazwy quasi-autyzm oraz zaburzenie rozhamowanego zaangażowania społecznego.
Quasi-autyzm i zaburzenie rozhamowanego zaangażowania społecznego
W przypadku quasi-autyzmu, osoby cierpiące na to zaburzenie przejawiają podobne cechy co dzieci autystyczne. Szczególnie interesują się anormalnymi zajęciami, mają intensywnie ograniczone zainteresowania. W odróżnieniu od autyzmu, w tym zaburzeniu podczas zmiany środowiska widać większe, niezwykłe zainteresowanie społeczne i elastyczność oraz zmniejszanie się intensywności tych cech wraz z upływem czasu. Z kolei rozhamowane zaburzenie zaangażowania społecznego charakteryzuje się lekceważeniem granic społecznych. Ponadto, widoczny jest niewłaściwy poziom znajomości relacji międzyludzkich, rozhamowanie społeczne, a także manifestowanie siebie.
Czy można cofnąć ciężką deprywację psychospołeczną?
Negatywny wpływ wczesnej i ciężkiej deprywacji wydaje się być bardzo trudny, a nawet niemożliwy do cofnięcia. Naukowcy sądzą, że organizm przystosowuje się do zastanych warunków i wprowadza odpowiednie mutacje organizmu, które mają ułatwić adaptację. Niestety, cofnięcie ich może okazać się niemożliwe. Wiąże się to bowiem z funkcjonowaniem intelektualnym i społecznym jednostki. Oznacza to, że narażenie na niekorzystne warunki wychowawcze, deprywację psychospołeczną oraz poważne znęcanie się w dzieciństwie związane jest z dużym ryzykiem problemów psychicznych i fizycznych w przyszłości.
